Galerie Den Andel

Steven Roberts gebruikt een mooi Engels woord voor zijn tentoonstellingen. Niet exhibition of presentation, maar Show.
Het aardige is, bij het woord tentoonstelling of exhibition zien we al gauw een stille, smaakvolle en sjieke expositieruimte voor ons met verantwoorde kunst. Maar het woord Show suggereert dynamiek, kleur, uitbundigheid.
Show is een lekker actief woord, een beetje feest, een beetje uitdaging: laat het zien!

Klassiek of Traditioneel. Eveneens woorden die een zekere braafheid uitstralen. Dan denken we aan behoudend, ouderwets, conservatief.
Maar hier, bij Galerie Den Andel is klassiek heel wat anders. Hier is Klassiek juist helemaal niet braaf en traditie helemaal niet duf. De missie van Steven is dat hij de traditie van de Noordelijke Realisten en alles wat daar op lijkt, levend wil houden.
Traditie en Klassiek staan bij Den Andel allereerst voor Meesterschap. Meesterlijke Noordelingen heette de vorige expositie met werk van noordelijke kunstenaars waarvan een aantal les geeft op de Klassieke Academie. Als je de werkelijkheid zo naar je hand kunt zetten, zo weet om te vormen tot iets prachtigs, dan hebben we het over meesterschap.
Omdat ik hier preek voor eigen parochie, ga ik niet nog eens uitleggen dat de Klassieke Academie in dat opzicht een ideale kunstvakopleiding is waar je de rest van je leven als kunstenaar mee vooruit kunt. Maar dat weten jullie wel, dat kunnen jullie allemaal dromen.

Dat schilderen niet altijd gemakkelijk is, dat je richten op de beroepspraktijk niet voor iedereen weggelegd is, blijkt uit het aantal exposanten. Negen. Steven had er zeventien op het oog. Maar uiteindelijk bleven er negen over die voldoende nieuw werk hadden en op tijd waren. Zo gaat dat in de galeriewereld. Kunst is kunst, maar zaken zijn zaken.
Deze uitspraak doet me denken aan een figuur uit de Tom Poes en Heer Bommel-strips van Marten Toonder. Jullie zijn zo te zien oud genoeg om die te kennen. ‘Zaken zijn zaken’ is een gevleugelde uitspraak van de inventieve, maar gewetenloze zakenman Bul Super. Een man zonder principes. Voor hem telt alleen maar geld.
En dát doet me denken aan een verhaal van heer Bommel die besluit mee te doen aan de prestigieuze Prix de Rommeldam voor kunstschilders. Bommel koopt terstond een ezel, een doek, verf en penselen, gaat naar het strand en wil de zee schilderen. Door een hoge golf slaat een stuk zeewier tegen het canvas. Toevallig loopt daar de alom bekende kunstschilder Terpen Tijn over het strand, die ontdekt dat het zeewier voldoende vibratie bevat om een meesterwerk op te leveren. Hij plakt het zeewier op het doek en laat de rest aan Heer Bommel over. En dan ontstaat er een verhaal waarin de vibratie van de kunst een eigen leven gaat leiden en levensgevaarlijk kan zijn voor degene die over alles, behalve een meesterhand beschikt.

Wat heeft dit verhaal met deze tentoonstelling te maken? Alles.
Want de tentoonstelling Nieuw Licht met als ondertitel ‘Toveren met licht’ waar wij nu staan, gaat over de meesterhand en over vibratie. Wat is vibratie? Dat is, wanneer je tegenover een schilderij staat je het gevoel krijgt: ja, dát is het. Misschien klopt het perspectief niet helemaal en is de stofuitdrukking wat zwakjes en is de anatomie niet helemaal perfect, maar het vibreert. Het doet iets, er gebeurt iets met je als je het bekijkt.

Het mooie is dat klassieke, traditionele schildertechnieken het in zich hebben, mits overgeleverd aan de meesterhand, om te kunnen vibreren. Zodat je denkt: ai, als ik geld genoeg had, kocht ik het meteen. Dat je meteen voelt: dát wil ik in huis hebben. Een goed vibrerend schilderij wekt namelijk begeerte.
Dát is nou iets wat niet alle kunstenaars beseffen, dat hun werk begeerte moet wekken. Die tonen hun vakmatigheid, niet hun hart en ziel. Maar het gaat juist niet alleen om vakwerk, maar om imagination en fantasies, zoals Steven het zegt.
In het woord imagination zit het woord magie verscholen. Ja, ook het woord ‘beeld’, uiteraard, image. Dat verschuilt zich niet, dat is er gewoon. Verbeelding en fantasie vormen de magie van een beeld, een schilderij. Dat is wat het werk op deze Show zo sterk maakt en, als we goed kijken, behoorlijk verrassend.

Kunstkopers kopen graag kwaliteit. Kwaliteit is een hoge mate van vakmanschap, maar wat ze niet altijd beseffen is dat kwaliteit ook de mate van vibratie is, van emotie en verleiding. Er zijn twee belangrijke elementen waaruit vibratie geboren wordt. Geen zeewier zoals in het verhaal van Bommel, maar kleur en licht.
Kleur en licht. Twee elementen in de natuurkunde van de kunst die verantwoordelijk zijn voor de hoogste kwaliteit in expressie en geloofwaardigheid. Daardoor wordt zichtbaar waar schilderkunst toe in staat is. Het valt te leren, zoals we hebben benadrukt, maar de rest is persoonlijkheid, bezieling. Zo zien we op deze tentoonstelling Nieuw Licht prachtige staaltjes van vibrerend licht, van vibrerend kleuren, bij de een meer dan bij de ander. Maar het is er. Dit is de Show van licht en kleur.
Moeten ze allebei gelijkwaardig aanwezig zijn? Nee hoor, kleur alleen kan al voldoende zijn, ook en vooral in abstracte kunst. Uitsluitend kleur kan hevige vibraties wekken. Maar jullie begrijpen natuurlijk, samen zijn licht en kleur een gouden koppel.

We zijn er bijna.
Want ik wil het tot slot toch even met jullie over een wat heikel punt hebben. Heeft kunst, heeft een schilderij, het nodig dat er een voorstelling op staat? Een herkenbaar tafereel? Zoals op deze Show alles een voorstelling heeft?
De schilder Terpen Tijn heeft een voorkeur voor lyrisch expressionisme. Hij is een modernist. Sorry dat ik dat lelijke woord hier in Galerie Den Andel laat vallen. Modernist, met een hoofdletter. Hij moet niks hebben van dat burgerlijke gefrutsel van Bommel. Fruitstilleventjes bijvoorbeeld. Bah! roept hij geregeld bij al dat gebrek aan avontuur en beeldkracht.
Maar we vragen het ons toch maar even af. Om misverstanden te voorkomen. Moet kunst persé een voorstelling zijn? Mag het niet alleen kleur of alleen licht zijn?

Kijk, en dat is nou het mooie van het echte klassieke vakwerk. Kleur en licht laten zich graag voeden en versterken door de voorstelling. Kleur, licht en voorstelling gaan hier een voorbeeldige ménage à trois aan. Dat is wat deze Show laat zien. Eén voorbeeld, wil ik geven. Niet omdat dat het ‘t beste voorbeeld is, maar ik kan nu eenmaal niet alle exposanten als voorbeeld nemen. Om niemand tekort te doen, noem ik geen namen. Het gaat om het schilderij op de uitnodiging. We zien een interieur met een tafel met overhangend tafelkleed. Wat zien we nog meer? Een feest van kleur. Die kleur wordt tevoorschijn geroepen door het licht. Dat licht vibreert dwars door de stof van het tafelkleed heen. Zodat dat kleed gaat leven, zodat het hele schilderij gaat leven. En, heel belangrijk hier, zonder dat tafelkleed zouden we de rol van licht en kleur heel anders ervaren. Kleur en licht hebben het tafelkleed, dus de voorstelling nodig om zo te sterk te overtuigen. Zo, dat het schilderij begeerte bij ons wekt. Dit schilderij willen we gewoon hebben. Thuis, tegen onze eigen kamermuur. Zodat de zon ook schijnt als het buiten regent.
Dus we mogen blij zijn dat we dat hier kunnen zien en meemaken in Den Andel. Dat Steven zich daarvoor inzet. En laten we daarom, ook om Steven en zijn kunstenaars in deze moeilijke tijden een hart onder de riem te steken, met z’n allen de volgende zin hardop uitspreken:
THE SHOW MUST GO ON!!
Allemaal, zo luid mogelijk: The Show Must Go On!