Zalew Szczeciński

Zalew Szczeciński (niem. Stettiner Haff, Oderhaff, Pommersches Haff) – zalew, laguna przybrzeżna, zatoka Morza Bałtyckiego w jego południowej części. Akwen obejmuje powierzchnię od 666,5 do 687 km², na terytorium Polski i Niemiec. Uchodzi do niego rzeka Odra, dzięki czemu akwen jest częścią jej rozbudowanego systemu ujściowego.

Klasyfikacja akwenu

Wpływ na charakter akwenu ma morfologia, hydrodynamika i charakter sedymentacji. Wbrew obiegowym opiniom Zalew Szczeciński nie jest estuarium Odry, lecz laguną przybrzeżną. Cechą większości lagun jest cyrkulacja wody spowodowana przeważnie poprzez wiatr. Odebrane wody rzeczne Odry i Wkry, a także wody morskie wpływające przez cieśninę Świnę kierowane są zasadniczo przez wiatr, którego duże znaczenie ma szybkość i kierunek. Zalew Szczeciński spełnia kryteria tzw. ograniczonej laguny według klasyfikacji Kjerfve’a i Magilla z 1989 roku, czyli: obecność wielu wypływów, brak dużego rozwarstwienia wód (między słodkimi i słonymi), duże znaczenie wiatru na cyrkulację wody. Zalew Szczeciński można także uznać za lagunę częściowo zamkniętą według klasyfikacji Nicholsa i Allena z 1981 roku: wydłużona bariera odgradzająca od morza, połączonego z nim poprzez wąskie wypływy, ograniczona wymiana wód z morzem, małe pływy morskie, osadzenie się piasku w części najbliższej morzu, akumulacja mułu w pozostałej części

Położenie

Powierzchnia akwenu wynosi według różnych publikacji od 666,5[4] do 687 km²[5]. Zalew osiąga długość 55 km[6] i szerokość 22 km[7].
Podział administracyjny polskiej części zalewu

Przez zalew przebiega granica polsko-niemiecka, dzieląc go na dwie części. Wody zalewu po stronie polskiej należą do czterech powiatów w woj. zachodniopomorskim (powiat policki, powiat goleniowski, powiat kamieński i gminy z prawami powiatu Świnoujście). Wody zalewu po stronie niemieckiej należą do powiatu Vorpommern-Greifswald w kraju związkowym Meklemburgia-Pomorze Przednie.

Formalnie według prawa morza zalew zalicza się do morskich wód wewnętrznych.

Zalew Szczeciński jest najbardziej na południe wysuniętą zatoką Morza Bałtyckiego, od którego jest oddzielony wyspami Uznam i Wolin. Zalew jest połączony z morzem poprzez 3 cieśniny: Pianę na zachodzie, Świnę między Uznamem a Wolinem, a także Głęboki Nurt i Dziwnę na wschodzie. Jego brzegi ograniczają takie mezoregiony jak: Równina Wkrzańska, Dolina Dolnej Odry, Równina Goleniowska, Wybrzeże Trzebiatowskie oraz wyspy Uznam i Wolin.

W Zalewie Szczecińskim wyróżnia się dwie duże części: niemiecki Mały Zalew na zachodzie i polski Wielki Zalew na wschodzie, a także zatoki i mielizny. Głównymi zatokami Zalewu Szczecińskiego są: Zatoka Nowowarpieńska, Zatoka Skoszewska i Roztoka Odrzańska do której uchodzi Odra. Pomniejsze zatoki to: Boleń, Diabły, Krzecki Zalew, Zatoka na Palach. Wyróżnia się także Wielkomękowską Głębię.

Mielizny Zalewu Szczecińskiego: Mielizna Kopicka, Krzecka Mielizna, Krzecki Wyskok, Mielizna Osiecka, Płocińska Mielizna, Pomorska Mielizna, Wolińska Mielizna, Wyskok Warpieński, Mielizna Rzepczyńska (niem. Repziner Haken), Hart Schaar, Kamig-Haken, Ueckerhaken, Borken-Haken, Göschenbrinks-Fläche.

Zlewnia

Średnia roczna ilość wody rzeki Odry, która zasila Zalew Szczeciński wynosi 17 km³, co stanowi 94% jego bilansu wodnego[5].

Zlewnia Zalewu Szczecińskiego obejmuje 12 109 km², z czego w granicach Polski znajduje się 2467 km²[potrzebne źródło]. Zlewnia to także sieć kanałów pochodzących z czasów, gdy intensywnie zaczęto zmieniać krajobraz na rolniczy[potrzebne źródło].

Do Małego Zalewu (w Niemczech) uchodzą rzeki Wkra (niem. Uecker) i Zarow, do Wielkiego Zalewu – Odra, Gowienica, Karwia Struga, Karpina, Łącki Rów, Kanał Czarnociński, Kanał Śmieciowy i Kanał Torfowy.

Odpływ wód z zalewu do Morza Bałtyckiego odbywa się poprzez 3 cieśniny. Po uwzględnieniu siły wiatru, zmian poziomu wód, wskaźników zasolenia wyliczono proporcje odpływu dla poszczególnych cieśnin: Świna – 69%, Piana – 17% i Głęboki Nurt–Dziwna – 14%.

Warunki atmosferyczne
Zalew Szczeciński zimą

Średnia roczna temperatura wody wynosi 11 °C, a maksymalna 26 °C (dane 1989–2000)[5].

Średnia temperatura Zalewu w okresie letnim (sierpień) wynosi około 20 °C, a zimą (luty) około 1 °C. W okresie od czerwca do ostatnich dni sierpnia na wodach zalewu odnotowuje się przewagę wiatrów z kierunków: północnego, północno-zachodniego i północno-wschodniego o sile nie przekraczającej 4-5°B[potrzebne źródło].

Zjawiska lodowe na akwenie występują od połowy grudnia do połowy marca.

Przyroda
Zalew Szczeciński, widok w kierunku południowym

Woliński Park Narodowy
obszary Natura 2000: Ujście Odry i Zalew Szczeciński PLH320018, Wolin i Uznam PLH320019, Zalew Szczeciński PLB320009,
rezerwaty przyrody: rezerwat przyrody Czarnocin, rezerwat przyrody Białodrzew Kopicki.
użytek ekologiczny: użytek ekologiczny Łysa Wyspa,
inne: Karsiborska Kępa i Wyspy Bielawka (społeczne rezerwaty OTOP), Park Natury Zalewu Szczecińskiego (społeczny obszar chroniony Stowarzyszenia na rzecz Wybrzeża).