Gemeente Ferwerderadiel

Beschermde dorpsgezichten, fraaie kerken en molens, ongerepte kwelders langs de Waddenkust, dijken en historische terpen: al deze elementen creëren een prachtige ‘hoarizon’. In 2010 werd de Anita Andriesen Prijs voor ruimtelijke kwaliteit toegekend aan Ferwerderadiel. De gemeente bestaat uit de dorpen Burdaard, Blije, Ferwert, Ginnum, Hallum, Hegebeintum, Jannum, Jislum, Lichtaard, Marrum, Reitsum en Wânswert. Aan de noordkant wordt Ferwerderadiel begrensd door de Waddenzee. Aan landzijde grenst het aan het Bildt, Leeuwarderadeel, Tytsjerksteradiel, Dantumadiel en Dongeradeel.

Ferwerderadiel ontleent zijn naam aan het dorp Ferwerd. De naam Ferwerd wordt verschillend uitgelegd. De meest voor de hand liggende verklaring is dat Ferwerd is afgeleid van het woord feer of ferah, wat ‘oude begraafplaats’ betekent. Ferwerderadiel is een Friese gemeente. Daarom wordt vandaag de dag de naam Ferwert gebruikt.

In vroeger tijden waren er nog geen gemeenten. Toen noemde men dat grietenijen. De woorden grietenij en grietman zijn afgeleid van het oud-Friese greta. Greta betekent aanspreken, begroeten, uitdagen, aanklagen, beschuldigen, beoordelen of vonnissen.
Fryslân was in de 14e eeuw verdeeld in drie regio’s. Oostergo, Westergo en Zevenwouden. De zes grietenijen van Oostergo vormden samen het district Wininghe (Wijns). De eerste grietman van Ferwerderadiel heette Yornd (Jouwerd) Bottyngha (Bottinga of Botnia) en woonde in Marrum. Hij wordt al genoemd in oorkonden van 1418.

In de gemeente Ferwerderadiel stonden vroeger drie kloosters. Het Benedictijner klooster Foswert bij Ferwert, het klooster Mariëngaarde van de Premonstrantenser orde ten zuiden van Hallum en het Cisterciënser klooster Genezareth.