Młyn w Słońsku

Młyn w Słońsku pochodzi z połowy XIX. Zlokalizowany jest przy spiętrzeniu rzeki Łęczy (Lenki) wykorzystywanym na potrzeby napędu urządzeń młyńskich od kilkuset lat (co najmniej od XVIII wieku). Młyn składa się z trzech bardzo dobrze zachowanych części: budynku młyna, domu młynarza oraz zabudowań gospodarczych. Woda do napędu turbiny piętrzona jest przez zbudowany najprawdopodobniej w okresie międzywojennym drewniany jaz kozłowy. Imponujące jest zachowane do dziś, częściowo sprawne wyposażenie młyna z początków XX w., na które składają się turbina wodna Francisa, mlewniki, gniotownik, śrutownik, wagi, wialnie, przesiewacze oraz magazyny na zboże, mąkę i śrutę oraz cały system transportu ziarna i mąki. Dodatkową wartość wyposażenia młyna stanowi palenisko, kocioł i silnik na gaz koksowniczy, stanowiący w okresie międzywojennym alternatywę napędu maszyn młyńskich dla turbiny wodnej.
Słoński młyn jest ostatnim tak dobrze zachowanym, w pełni wyposażonym w maszyny i „niemal gotowym do pracy” młynem wodnym na zachodzie Polski. Szczęśliwie się złożyło, że choć znalazł się w prywatnych rękach, maszyny nie zostały wymontowane i rozprzedane, budynek nie został rozebrany (taki los spotkał zdecydowaną większość młynów na tzw. Ziemiach Odzyskanych).
Po II wojnie światowej młynem zarządzało wojsko, następnie stał się własnością Gminnej Spółdzielni w Słońsku. Wzrost udziału dużych młynów przemysłowych w produkcji mąki od końca lat 60. XX w. prowadził do zamykania wielu małych młynów i zmierzchu tego typu działalności. Niektóre młyny zamknięto, inne zmieniały swoją funkcję, pozostałe mieliły zboże tylko na lokalne potrzeby. Młyn w Słońsku ostał się dzięki determinacji pana Edwarda Goworko, który był kierownikiem młyna od 1973 roku aż do swojej tragicznej śmierci w roku 2011. W latach 70. XX w. przeciwstawił się miejscowej władzy, która próbowała przekształcić młyn w mieszalnię pasz. List skierowany do Rady Ministrów, podpisany przez ponad pięciuset okolicznych mieszkańców, okazał się skuteczny dla uratowania młyna. Pan Edward utrzymywał młyn w sprawności oraz wykazywał się dużą pomysłowością w bieżących naprawach. Kilka lat temu młyn został wykupiony od Gminnej Spółdzielni przez prywatnego właściciela. Niestety młynarz nie wychował żadnego następcy i nie pracujący od kilku lat młyn niszczeje. W sierpniu 2015 roku właściciel młyna założył Fundację „Przy młynie”, która za cel postawiła sobie m.in. przywrócenie świetności tego zabytku techniki i stworzenie ośrodka popularyzacji wiedzy o młynarstwie.