Plac Bohaterów w Słubicach

Plac Bohaterów – od 1888 r. jako Neuer Markt od 1945 r. jako Plac Poległych/ Plac Józefa Stalina, prawdopodobnie od 1949 r. pod obecną nazwą.

Tutejsi mieszkańcy trudnili się niegdyś zawodami związanymi z gospodarką wiejską (furmani, handlarze bydła, rolnicy drobnomiejscy). W 1867 r. w północnej części placu wybudowano stajnie i ujeżdżalnię dla koni pułku dragonów. W 1888 r. zmieniono jego nazwę na Neuer Markt.

27 stycznia 1901 r., na 42. urodziny cesarza Wilhelma II, w ówczesnym domu przy Neuer Markt 10a (później Neuer Markt 30/30a) otwarto tzw. stację diakonis – placówkę pomocy prowadzoną przez ewangelickie zakonnice. W uroczystości otwarcia wzięli udział m.in. księżna Reuß oraz premier rejencji frankfurckiej pruskiej prowincji Brandenburgia Franz Ewald Jesco von Puttkamer (1841-1918). Budynek znany był jako tzw. Ewangelicki Dom Zgromadzeniowy albo Dom Gminny parafii ewangelickiej pw. św. Mikołaja we Frankfurcie nad Odrą. W 1945 r. w budynku zaczęła działalność katolicka ochronka, zaś ok. 1970 r. obiekt całkowicie zburzono. Obecnie miejsce dawnego Domu Gminnego to teren Ośrodka Pomocy Społecznej.

Według relacji świadków na placu odbyła się pierwsza impreza sportowa w Słubicach. W maju 1945 r. 11 mieszkańców Słubic rozegrało tu mecz piłkarski z żołnierzami radzieckimi ze szpitala polowego w Słubicach. Mecz wygrali wtedy wojskowi wynikiem 7:0.

Cmentarz żołnierzy radzieckich – według niektórych źródeł w 1945 r. plac i jego zabudowa miały zostać poważnie uszkodzone, jednak twierdzenie to jest tylko jednym z lokalnych mitów. W czasie walk na linii Odry plac został wykorzystany jako tymczasowe miejsce do grzebania poległych żołnierzy. Pochowani byli tu żołnierze radzieccy. Później zostali przeniesieni na cmentarz komunalny w Słubicach i wreszcie na cmentarz wojenny w Cybince.

Pomnik Bohaterów - 22 lipca 1949 r. na Placu Poległych postawiono pomnik Braterstwo Broni projektu architekta powiatowego Mieczysława Krajniaka. W mowie codziennej bardziej przyjęła się jednak nazwa Pomnik Bohaterów pochodząca od nazwy samego placu. Na wysokim cokole umieszczono dwóch żołnierzy (polskiego i radzieckiego), symbolizujących braterstwo broni pomiędzy tzw. Ludowym Wojskiem Polskim a Armią Czerwoną podczas II wojny światowej. Później zmieniono symbolikę pomnika. Poświęcono go wszystkim poległym w czasie II wojny światowej. Stary napis zastąpiono nowym, wyrytym na czarnym marmurze: Pamięć poległym w czasie II wojny światowej. Przez cały ten czas pod pomnikiem składano kwiaty przy okazji świąt narodowych i ważniejszych rocznic. Plac stał się przez to popularnym miejscem akademii lokalnych i patriotycznych.

W 2011 r. miasto zdecydowało o zdemontowaniu pomnika i przeniesieniu go bliżej wschodniej pierzei placu, na nieco niższy niż dotąd cokół. Wsparcia finansowego na ten cel udzielił jeden ze słubickich przedsiębiorców. W ten sposób zwolniono centralną część placu na organizację masowych imprez kulturalnych.

Przy okazji odkryto akt erekcyjny pomnika z 5 czerwca 1949 r., w którym wspomniano m.in. ówczesnych włodarzy miasta: burmistrza Stanisława Selzera oraz przewodniczącego Miejskiej Rady Narodowej Feliksa Nawrota. Ujawnił się także napis pod dotychczasową tablicą: "Życie ofiarowaliśmy wspólnej ofierze. Niech wiecznie trwa bratnie przymierze".

Tekst: Roland Semik, Katarzyna Semik, Eckard Reiß (treść tablicy nr 2 w ramach projektu "Ścieżka edukacyjna po historycznych miejscach Słubic", wszelkie prawa zastrzeżone).